گزنه گیاهی است که تقریباً در سراسر کره زمین به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده و به صورت های مختلف قابل مصرف هستند و فواید سلامتی متعددی دارد. لازم به ذکر است که همه اجزای گیاه گزنه دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی و اثرات مفید برای سلامتی است. از آنجایی که گزنه دارای ترکیبات شیمیایی مفید و ارزش کالری نسبت به گیاهان دیگر است، این گیاه با ارزش، در بیماری های مختلفی مثل دیابت و بیماری زنان نقش به سزایی داشته باشد. طبق آزمایش ها انجام شده، استفاده از گزنه در رژیم غذایی، چه به صورت تنها و چه ترکیبی با گیاهان دیگر، می تواند باعث تقویت رشد و سیستم ایمنی مقاوم تر کند. این مقاله به بررسی جنبه های تغذیه ای و دارویی عرق گزنه و همچنین به  فواید سلامتی آن می پردازد. 

خواص عرق گزنه

عرق گزنه دارای خواص متعددی است که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سم‌زدایی بدن: عرق گزنه دارای خاصیت ادرارآور است و به دفع سموم از بدن کمک می‌کند.
• کاهش التهاب: عرق گزنه دارای خاصیت ضدالتهابی است و می‌تواند به کاهش التهاب در بدن کمک کند.
• تقویت سیستم ایمنی: عرق گزنه دارای خاصیت تقویت‌کننده سیستم ایمنی است و می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌ها کمک کند.
• کمک به کنترل قند خون: عرق گزنه ممکن است به کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند.
• کمک به کاهش فشار خون: عرق گزنه ممکن است به کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا کمک کند.
• کمک به بهبود سلامت کبد: عرق گزنه ممکن است به بهبود سلامت کبد و عملکرد آن کمک کند.
• کمک به درمان مشکلات پوستی: عرق گزنه ممکن است به درمان مشکلات پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و ریزش مو کمک کند.
• کمک به درمان مشکلات ادراری: عرق گزنه ممکن است به درمان مشکلات ادراری مانند عفونت ادراری، سنگ کلیه و بزرگ شدن پروستات کمک کند.

فواید عرق گزنه

عرق گزنه یک نوشیدنی گیاهی است که از جوشاندن برگ‌ها و ساقه‌های گیاه گزنه تهیه می‌شود. گزنه گیاهی علفی و چند ساله است که در مناطق مرطوب و پرآب می‌روید. این گیاه دارای خواص دارویی متعددی است که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.عرق گزنه حاوی ترکیبات متعددی از جمله ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات زیست فعال دیگر است. از جمله مهم‌ترین ترکیبات موجود در عرق گزنه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ویتامین‌ها: ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، ویتامین A و ویتامین K
• مواد معدنی: منیزیم، پتاسیم، کلسیم، نیترات، بور و آهن
• آنتی‌اکسیدان‌ها: کامفرول، کورستین، فلاونوئیدها و کاروتنوئیدها
• ترکیبات زیست فعال دیگر: هیستامین، کولین و سروتونین

مضرات عرق گزنه

عرق گزنه به طور کلی بی‌خطر است، اما در برخی افراد ممکن است عوارض جانبی خفیفی ایجاد کند. از جمله عوارض جانبی احتمالی عرق گزنه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خارش و سوزش در دهان و گلو
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• سردرد
• افزایش ضربان قلب

در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی پس از مصرف عرق گزنه، مصرف آن را قطع کرده و با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف عرق گزنه در دوران بارداری و شیردهی

مصرف عرق گزنه در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود.

خواص عرق گزنه در بیماری های مختلف

گاهی اوقات با این سؤال روبرو می شویم که « طبع عرق گزنه چیست ؟ » در جواب باید بگوییم که طبع آن گرم و خشک است .  همچنین باید گفت با وجود اینکه گزنه طبع گرم و خشک دارد نه تنها حساست پوستی ایجاد نمی کند بلکه چای و عرق گزنه فواید سلامتی متعددی از جمله کاهش تحریکات پوستی و تسکین علائم آلرژی و … دارد . ما در اینجا به چند خاصیت عرق گزنه می پردازیم .

خواص عرق گزنه برای کبد

مطالعه دیگری نشان داد که گزنه در موش های صحرایی تحت درمان با تتراکلرید کربن (CCl4)، پراکسیداسیون چربی را کاهش داده و فعالیت سیستم دفاع آنتی اکسیدانی را تقویت می کند و از کبد در برابر سمی شدن کبدی محافظت می کند. حضور ترکیبات فنلی عمدتا مسئول فعالیت آنتی اکسیدانی است . عرق گزنه به دلیل دارا بودن ترکیبات مفیدی مانند آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی، فواید متعددی برای کبد دارد. برخی از این خواص عبارتند از:

1. سم زدایی کبد: عرق گزنه به دلیل خاصیت ادرار آور خود به دفع سموم و مواد زائد از کبد کمک می کند. همچنین آنتی اکسیدان های موجود در عرق گزنه به خنثی سازی رادیکال های آزاد که به سلول های کبد آسیب می رسانند، کمک می کنند.
2. کاهش التهاب کبد: عرق گزنه دارای خواص ضد التهابی است که می تواند به کاهش التهاب کبد ناشی از بیماری های مختلف مانند هپاتیت و کبد چرب کمک کند.
3. افزایش تولید صفرا: عرق گزنه به افزایش تولید صفرا توسط کبد کمک می کند که به هضم چربی ها و سم زدایی بدن کمک می کند.
4. محافظت از کبد در برابر آسیب: عرق گزنه به دلیل دارا بودن آنتی اکسیدان ها و سایر ترکیبات مفید، می تواند از کبد در برابر آسیب های ناشی از عوامل مختلف مانند مواد شیمیایی، داروها و الکل محافظت کند.
5. کمک به درمان کبد چرب: برخی مطالعات نشان داده اند که عرق گزنه می تواند به بهبود کبد چرب غیر الکلی کمک کند.

نکته: باید توجه داشت اگرچه عرق گزنه برای کبد مفید است ، اما مصرف بیش از حد آن می تواند عوارضی مانند اسهال، تحریک معده و افت فشار خون را به دنبال داشته باشد .

عرق گزنه برای قند

گزنه به عنوان یک سبزی برگ دار توسط قبایل بومی در مناطق مختلف جهان مصرف می شود. گزنه حاوی کلسیم، آهن، پروتئین، فسفر و ویتامین های A و C است. افراد دیابتی ، دارای بیماری قلبی و فشار خون بالا می توانند از آن بهره مند شوند. طبق یک مطالعه ، عصاره برگ گزنه که در آب می روید ، اثر ضد دیابتی دارد . در یک مطالعه  برای بررسی اثرات کاهش قند خون از موش های صحرایی دیابتی استفاده شد و کاهش جذب گلوکز در روده آنها علت این نتایج بود. برخی مطالعات نشان داده اند که گزنه باعث تحریک ترشح انسولین شده و در نتیجه باعث کاهش قند خون می شود. این نتیجه با بررسی یک موش صحرایی سالم و یک موش صحرایی بیمار پس از تزریق داخل صفاقی عصاره آن تأیید شد .

زمان مصرف عرق گزنه برای دیابت

•  مقدار مصرف عرق گزنه در روز ، سه فنجان  است .
• بهترین زمان مصرف عرق گزنه روزی سه بار بعد از هر وعده غذاست .

عرق گزنه برای نعوظ

برخی مطالعات نشان می‌دهند که عرق گزنه ممکن است به طور غیرمستقیم به نعوظ کمک کند، اما شواهد علمی قوی برای اثبات این موضوع وجود ندارد.

دلایل احتمالی مفید بودن عرق گزنه برای نعوظ :

• افزایش تستوسترون: عرق گزنه ممکن است با افزایش سطح تستوسترون، هورمون جنسی مردانه، به نعوظ کمک کند.
• بهبود گردش خون: عرق گزنه ممکن است با افزایش جریان خون به آلت تناسلی، نعوظ را بهبود بخشد.
• کاهش التهاب: عرق گزنه ممکن است با کاهش التهاب در رگ‌های خونی، نعوظ را بهبود بخشد.

عرق گزنه برای پروستات

بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات هر دو از مشکلات اصلی مردان با افزایش سن هستند و گزنه به عنوان روشی موثر برای کند کردن رشد پروستات شناخته شده است. یکی از خواص گزنه، توانایی محدود کردن یا به تعویق انداختن انتشار سلول ها، به ویژه سلول های سرطانی به بافت های اطراف است. مطالعات متعدد نشان داده اند که عرق گزنه چندین مسیر دخیل در ایجاد هیپرپلازی خوش خیم پروستات را مختل می کند. عصاره ریشه الکلی UDA و متانولی هر دو در آزمایشات آزمایشگاهی و درون بدن اثر ضد تکثیری بر سلول های سرطان پروستات داشته اند. 

طریقه مصرف عرق گزنه برای لاغری

اگر چه طبق بررسی های انجام شده عرق گزنه تاثیر مستقیمی در لاغری ندارد اما شاید مصرف عرق گزنه به عنوان مکمل در کنار رژیم غذایی سالم و ورزش به کاهش وزن کمک کند.

• عرق گزنه را می‌توان خالص یا مخلوط با آب یا آبمیوه مصرف کرد.
• طعم عرق گزنه کمی تلخ است. برای خوش طعم کردن آن می‌توانید از عسل یا لیمو استفاده کنید.
• مصرف بیش از حد عرق گزنه مضر است.

خواص گزنه برای زنان

گزنه قرن هاست که برای حفظ سلامت زنان مورد استفاده قرار گرفته است . ترکیبات شیمیایی موجود در گزنه فواید سلامتی متنوعی برای زنان دارد . به دلیل خاصیت قابض بودن ، می تواند علائم ناخوشایند پیش از قاعدگی مانند گرفتگی و نفخ را کاهش دهد و همچنین خونریزی در دوران قاعدگی را کم کند . گزنه می تواند با کاهش شدت تغییر هورمونی در بدن ، به تسهیل روند و عمل به عنوان یک ترمیم کننده برای زنانی که یائسگی را تجربه می کنند ، کمک کند . همچنین، گزنه به دلیل خاصیت لخته کنندگی ، می تواند از خونریزی بیش از حد جلوگیری کند . علاوه بر این، گفته می شود گزنه به افزایش تولید شیر مادر و راحت تر شدن شیردهی کمک می کند .

فواید عرق گزنه برای زنان

گزنه به طور سنتی برای حمایت از جنبه های مختلف سلامت زنان مورد استفاده قرار گرفته است. در اینجا توضیحاتی در مورد فواید ذکر شده، به همراه برخی نکات مهم وجود دارد:

1. کمک به شیردهی : به طور سنتی از چای گزنه برای کمک به تولید شیر در مادران شیرده استفاده می شده است . با این حال، تحقیقات فعلی نتایج مشخصی را در این رابطه نشان نداده است . 
2. عفونت های مجاری ادراری : خواص ادرارآور گزنه ممکن است به دفع باکتری هایی که می توانند در ایجاد عفونت ادراری در زنان نقش داشته باشند کمک کند . 
3. خواص عرق گزنه برای قاعدگی و درد و نفخ : ممکن است خواص قابض گزنه که منجر به قطع خونریزی می شود به طور بالقوه به کاهش درد و نفخ قاعدگی کمک کند .
4. عرق گزنه در بارداری : طیق اعتقاد برخی گرنه موجب تامین مواد مغذی در دوران بارداری می شود زیرا گزنه سرشار از مواد مغذی مختلف است . با این حال باید گفت در حالی که ممکن است برخی از فواید کلی تغذیه ای را ارائه دهد هیچ مدرک قطعی برای حمایت از استفاده خاص آن در دوران بارداری وجود ندارد. مهم است قبل از استفاده از هر گونه داروی گیاهی در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید .
5. کمک به دوران یائسگی : گفته شده است که گزنه به تنظیم نوسانات هورمونی در دوران یائسگی کمک می کند. 
6. تنظیم خونریزی : گزنه ممکن است به عنوان یک عامل لخته شدن عمل کند و به طور بالقوه خونریزی شدید را کاهش دهد .

فواید و مضرات عرق گزنه

فواید عرق گزنه

در مقام جمع بندی باید گفت برگ های گزنه سرشار از فیبر ، مواد معدنی، ویتامین ها و ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند پلی فنول ها و کاروتنوئیدها است . این گیاه در تمام قسمت های خود ( برگ ها ، ساقه ها ، ریشه ها و دانه ها ) دارای خواص ضد تکثیری ، ضد التهابی ، آنتی اکسیدانی ، ضد درد ، ضد عفونی ، کاهنده فشار خون و ضد زخم است و همچنین خاصیت پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی را نیز دارد . همه اجزای گیاه گزنه دارای خواص آنتی اکسیدانی ، ضد باکتریایی و اثرات مفید برای سلامتی است . گزنه دارای سطوح قابل توجهی تانن ، فنول کل ، فعالیت آنتی اکسیدانی، کاروتنوئید و ارزش کالری نسبت به گیاهان دیگر است . فعالیت های زیستی این اجزای عملکردی ممکن است در پیشگیری از آرتروز ، روماتیسم و سرطان نقش داشته باشد . استفاده از گزنه در رژیم غذایی، چه به صورت تنها و چه ترکیبی با گیاهان دیگر، می تواند باعث تقویت رشد و سیستم ایمنی در ماهی ، طیور و حیوانات شده و آنها را در برابر عفونت های باکتریایی مقاوم تر کند . صنعت پزشکی می تواند با استفاده از گیاه گزنه به عنوان منبع اولیه داروهای گیاهی ، سود زیادی ببرد . عصاره برگ و ریشه گزنه دارای فعالیت های زیر است:

• کاهش قند خون (Hypoglycemic)
• ضد التهاب (Anti-inflammatory)
• ضد تکثیر (Anti-proliferative)
• آنتی اکسیدان (Antioxidant)
• ضد باکتری (Antibacterial)
• کاهش چربی خون (Hypolipemic)
• مسکن (Analgesic)
• ضد روماتیسمی (Antirheumatic)
• ضد سرطان (Anticarcinogenic)
• ضد ویروس (Antiviral)
• ضد التهاب روده (Anti-colitis)
• ضد آلزایمر (Anti-Alzheimer)
• جلوگیری از ریزش مو

مضرات عرق گزنه

مصرف بیش از حد عرق گزنه می تواند برای سلامتی مضر باشد. در اینجا به برخی از مضرات و عوارض جانبی آن اشاره می کنیم:

مضرات دمنوش گزنه برای روده ها و کلیه ها

• مصرف بیش از حد عرق گزنه ممکن است برای روده ها و کلیه ها مضر باشد.
• برای کاهش این عوارض، بهتر است عرق گزنه را با صمغ عربی و کتیرا مصرف کنید.

گزنه و مشکلات ادراری

مصرف بیش از 10 گرم عرق گزنه در روز ممکن است باعث بند آمدن ادرار شود.

عوارض عرق گزنه

• شایع ترین عارضه جانبی عرق گزنه، تحریک معده است.
• احتمال بروز واکنش های آلرژیک نیز به ندرت وجود دارد.
• تداخل با جذب آهن
• گیاه گزنه حاوی مقادیر نامشخصی از تانن است.
• مصرف همزمان عرق گزنه با غذاهای حاوی آهن ممکن است باعث کاهش جذب آهن شود.

عرق گزنه را کی بخوریم ؟

• جهت تقویت سیستم ایمنی:  هنگام صبح ناشتا
• برای افزایش گلبول قرمز خون: صبح ناشتا
• جهت درمان ریزش مو: صبح ناشتا و یا عصر
• جهت سم زدایی بدن: حین هر وعده ی غذایی
• برای درمان مشکلات گوارشی: 30 دقیقه قبل از غذا

نحوه مصرف عرق گزنه

مقدار مصرف عرق گزنه در روز به سن و وضعیت سلامتی فرد بستگی دارد. به طور کلی، توصیه می‌شود که بزرگسالان روزانه 2 تا 3 فنجان عرق گزنه مصرف کنند. برای تهیه عرق گزنه، 100 گرم برگ و ساقه گزنه را در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید به مدت 15 دقیقه بجوشد. سپس، آب را از صافی رد کنید و عرق گزنه را میل کنید. عرق گزنه یک نوشیدنی گیاهی با خواص متعدد است که می‌تواند به بهبود سلامت عمومی بدن کمک کند. با این حال، لازم است که قبل از مصرف عرق گزنه با پزشک خود مشورت کنید تا از بی‌خطر بودن آن برای شما اطمینان حاصل کنید.

سوالات متداول درباره عرق گرنه 

عرق گزنه را کی بخوریم ؟

به طور کلی نمی توان در این خصوص نسخه پیچید و باید گفت رمان مصرف آن با توجه به مشکل اشخاص مختلف ، به صورت متفاوت تجویز می شود . برای نمونه 

جهت تقویت سیستم ایمنی  و افزایش گلبول قرمز خون گفته می شود به صورت ناشتا در صبح مصرف شود برای اطلاع از زمان دقیق آن در مشکلات مختلف به قسمت مربوطه در این مقاله مراجعه کنید. 

عرق گزنه برای چی خوبه ؟ 

خاصیت عرق گزنه بسیار زیاد است. این گیاه با ارزش در کاهش قند خون ، ضد التهاب ، ضد تکثیر سلول های سرطانی ، آنتی اکسیدان ، ضد باکتری ، کاهش چربی خون ، مسکن ، ضد روماتیسمی ، ضد ویروس ، ضد التهاب روده ، ضد آلزایمر و جلوگیری از ریزش مو موثر است. 

طبع عرق گزنه چیست ؟

 طبیعت گرم و خشک دارد .

عرق گزنه را کی بخوریم ؟

• جهت تقویت سیستم ایمنی:  هنگام صبح ناشتا
• برای افزایش گلبول قرمز خون: صبح ناشتا
• جهت درمان ریزش مو: صبح ناشتا و یا عصر
• جهت سم زدایی بدن: حین هر وعده ی غذایی
• برای درمان مشکلات گوارشی: 30 دقیقه قبل از غذا