سیاه دانه گیاهی با دانه‌های ریز و سیاه رنگ  است که با نام‌های دیگری مانند شونیز، سنوخ سیاه ، زیره‌سیاه و گشنیز رومی نیز شناخته ‌شده و یکی از گیاهان گل دار، یکساله و بومی مناطق آسیا و مدیترانه است و در جنوب غربی آسیا ، خاورمیانه و جنوب اروپا عربستان سعودی و شبه‌قاره هند رشد می‌کند که از دیرباز در طب سنتی به عنوان یک داروی شفا دهنده و دانه بهشتی برای درمان بیماری‌های مختلف به کار می رفته است . نشانه‌هایی از سیاه دانه حتی در مقبره‌های فرعونی مصر نیز یافت شده است که نشان می‌دهد که از خواص ضدباکتریایی آن در فرآیند مومیایی‌کردن اجساد سود می برده اند . از دوران‌های قدیم، سیاه‌دانه برای درمان دردهای دندانی، سردردها، گرفتگی بینی و همچنین برای درمان عفونت‌های روده، انگل‌ها و آبسه مورد استفاده بوده است . این دانه‌های معجزه آسا ، سرشار از ترکیبات مغذی و فیتوکمیکال‌های قدرتمند هستند .

ترکیبات سیاه دانه

از دیگر ترکیبات سیاه دانه، آهن، سدیم، کلسیم و پتاسیم است . سیاهدانه با دارا بودن خواص درمانی و سلامتی متعدد ، می‌توان از آن به عنوان یک مکمل غذایی ارزشمند در رژیم غذایی مورد استفاده شما قرار گیرد . این دانه شگفت‌انگیز که گنجینه‌ای از تندرستی و سلامتی در دل طبیعت است ، می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌ها ، ارتقای سلامت عمومی بدن و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند . در ادامه به برخی از مهم‌ترین خواص درمانی و سلامتی سیاهدانه اشاره می‌کنیم :

• تقویت سیستم ایمنی : سیاه دانه به مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها کمک می‌کند و به تقویت سیستم ایمنی بدن یاری می‌رساند . و این به واسطه دارا بودن ترکیبات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدان‌ها می باشد .
• بهبود عملکرد گوارش : سیاه دانه سلامت دستگاه گوارش را ارتقا می‌دهد ، به هضم غذا کمک می‌کند ، نفخ و سوء هاضمه را تسکین می‌بخشد و با خواص ضد اسپاسم و بادشکن خود موجب بهبود عملکرد گوارش می شود .
• کاهش علائم آلرژی : سیاه دانه می‌تواند به کاهش علائم آلرژی مانند عطسه، آبریزش بینی و خارش چشم کمک کند و این به دلیل دارا بودن خاصیت ضد التهابی آن است .
• کنترل قند خون : سیاه دانه در افراد مبتلا به دیابت می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند .
• کاهش فشار خون : سیاه دانه می‌تواند به کاهش فشار خون بالا کمک کند و این به واسطه خاصیت ضد التهابی آن است .
• کاهش کلسترول : سیاه دانه در افزایش (کلسترول خوب) و کاهش سطح کلسترول LDL(کلسترول بد) در خون نیز مؤثر است .
• تقویت سلامت قلب : سیاه دانه به واسطه داشتن آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی از بروز بیماری‌های قلبی عروقی پیشگیری و به سلامت قلب و عروق نیز کمک می‌کند .
• تقویت مو و پوست : سیاه دانه از آنجایی که دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی است ، از خشکی پوست ، آکنه ، ریزش مو و شوره سر پیشگیری و به تقویت پوست و مو کمک می‌کند .
• کاهش درد : سیاه دانه با داشتن خاصیت ضد التهابی خود ، به کاهش سردرد و دردهای قاعدگی کمک می کند . در مورد خواص روغن سیاه دانه برای درد مفاصل نیز در جاهای مختلف توصیه شده است .
• ضد سرطان : سیاه دانه می‌تواند به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها ، به پیشگیری از سرطان و مبارزه با آن کمک کند .
• افزایش میل جنسی : سیاه دانه به دلیل داشتن ترکیباتی مانند تیموکینون ، در افزایش میل جنسی در زنان و مردان کمک رسان است .

نکته : با اینکه سیاهدانه به طور کلی برای اکثر افراد ضرری ندارد اما با این حال ، زنان در زمان بارداری و شیردهی و همچنین افراد مبتلا به برخی بیماری‌ها و افرادی که دارو مصرف می‌کنند ، باید قبل از مصرف سیاهدانه و یا هر داروی گیاهی یا شیمیایی حتماً با پزشک خود مشورت کنند .

نحوه مصرف سیاهدانه :

سیاهدانه از گیاهانی است که می‌توان آن را به صورت ‌های متفاوتی مصرف کرد .

• دانه‌های سیاه دانه : دانه‌های سیاهدانه را به صورت کامل یا آسیاب شده می‌توان به غذاها ، سالادها ، ماست یا اسموتی اضافه کرد .
• روغن سیاه دانه : روغن سیاهدانه مانند روغن های گیاهی دیگر از فشرده شدن دانه‌های آن به دست می‌آید و می‌توان آن را به صورت خوراکی به ‌منظور استفاده از خواص درمانی و یا صورت موضعی برای پوست و مو استفاده کرد.
• عصاره سیاه دانه : عصاره سیاهدانه از دانه‌های سیاهدانه و به صورت مکمل غذایی مورد استفاده قرار می گیرد .

خواص سیاه دانه

سیاه دانه دارای خواص فراوان و بی نظیری است ازجمله :

• سیاه دانه با دارا بودن ماده ای به نام تیموکیتون و داشتن طبع گرم از خواص ضد تشنجی برخوردار است ، جویدن سیاه دانه صبح ناشتا مدت زمان شروع تشنج را به تأخیر انداخته و حتی زمان آن را نیز کاهش می دهد .
• خواص سیاه دانه برای زنان بسیار زیاد می باشد زیرا قادر به تنظیم زمان دوران قاعدگی شده و سبب فعال سازی هورمون های زنانه می باشد . خواص روغن سیاه دانه برای رحم بسیار زیاد می باشد .
• جویدن سیاه دانه صبح ناشتا ، دفع گازهای معده و کاهش نفخ شکم دنبال دارد .
• سیاهدانه می تواند باعث افزایش شیر مادر شود .
• سیاه دانه موجب استحکام دندان ها می گردد و علاوه بر آن غرغره کردن جوشانده سیاه دانه در سرکه باعث کاهش درد دندان می شود .
• جویدن سیاه دانه همراه با سرکه، موجب دفع کرم های دستگاه گوارش شده وخاصیت ضد کرم دارد .
• مصرف سیاه دانه آسیاب شده با عسل، گزینه فوق العاده ای برای بهبود درد زایمان و رحم می باشد .  
• در مورد خواص روغن سیاه دانه برای درد مفاصل باید گفت که سیاه دانه به علت دارا بودن خواص ضد التهابی اگر صبح ناشتا خورده شود می تواند سبب تسکین درد مفاصل نیز گردد .
• ترکیبات آنتی اکسیدانی سیاه دانه ، قادر به مبارزه با رادیکال های آزاد و از بین بردن سلول های سرطانی است .
• سیاه دانه خاصیت ضد باکتریایی دارد .
• فیبر موجود در این گیاه، موجب احساس سیری در بدن می شود .
• جویدن سیاه دانه صبح ناشتا موجب تنظیم عملکرد کبد می گردد با خارج کردن مواد شیمیایی و سمی از درون کبد، آن را سم زدایی می کند .

روغن سیاه دانه برای چی خوبه

روغن سیاه دانه، مایعی گرانبها که از دانه‌های سیاه و ریز گیاهی به همین نام به دست می‌آید، قرن‌هاست که در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد. این روغن جادویی سرشار از ترکیبات فعال زیستی است که طیف وسیعی از خواص درمانی را برای بدن به ارمغان می‌آورد. اما روغن سیاه دانه برای چی خوبه؟ یکی از مهم‌ترین خواص روغن سیاه دانه، تقویت سیستم ایمنی بدن است. این روغن با داشتن ترکیباتی مانند تیموکینون (Thymoquinone) و نیگه لسین (Nigellacin) به تحریک گلبول‌های سفید خون و افزایش توانایی بدن در مبارزه با عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مصرف منظم روغن سیاه دانه می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌ها را کاهش دهد و دوره نقاهت بیماری‌ها را کوتاه‌تر کند. علاوه بر این، روغن سیاه دانه به دلیل خاصیت ضدالتهابی قوی خود در تسکین درد و التهاب ناشی از بیماری‌های مختلف مانند آرتریت روماتوئید، آسم و اگزما موثر است. این روغن با مهار مواد التهابی، به کاهش تورم، قرمزی و درد مفاصل کمک می‌کند و می‌تواند کیفیت زندگی بیماران مبتلا به این عارضه‌ها را به طور قابل توجهی بهبود بخشد. تحقیقات جدید همچنین نشان می‌دهند که روغن سیاه دانه ممکن است در تنظیم قند خون و بهبود وضعیت بیماران دیابتی نقش داشته باشد. این روغن با افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین، به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند و می‌تواند در کنار درمان‌های دارویی، نقش موثری در کنترل دیابت نوع 2 داشته باشد.

خواص سیاه دانه و روغن آن برای پوست

مصرف سیاه دانه و روغن آن می تواند برای مشکلات پوستی بسیار مؤثر و کارآمد باشد :

• اگزمای پوستی : روغن سیاه دانه موجب کاهش بیماری اگزمای پوستی به میزان چشمگیری می شود .
• آکنه : سیاه دانه به جهت داشتن خواص ضد التهابی و ضد میکروبی امکان بهبود آکنه را دارد و با جویدن سیاه دانه صبح ناشتا و مصرف روغن آن بهبود آکنه میسر می شود .
• درمان پسوریازیس : روغن سیاه دانه دارای خاصیت درمان بیماری پوستی پسوریازیس نیز می باشد .   
• خواص عسل و سیاه دانه ناشتا : یکی از خواص بی نظیر ترکیب سیاه دانه و عسل در صبح ناشتا ، با توجه به ویژگی ادرارآوری آن ، درمان تب های سوداوی، بلغمی و عفونت مجاری ادراری است . این خاصیت را درتأثیر به سزای آن در درمان سرطان پروستات می توان دید .

معجون سیاه دانه و عسل

از دیگر خواص فوق العاده سیاه دانه با عسل می توان به موارد زیر نیز اشاره کرد :

• درمان اضطراب و تپش قلب
• درمان آلرژی و حساسیت به جهت دارا بودن آنتی هیستامین
• افزایش میل جنسی و درمان ناباروری ناشی از کمبود اسپرم
• برطرف کردن افسردگی
• درمان سنگ مثانه و کلیه
• از بین بردن انگل روده
• کاهش عوارض داروهای شیمی درمانی و همچن
• درمان جوش های بلغمی

نکاتی در مورد نحوه مصرف سیاه دانه

1. سیاه دانه و جویدن آن می تواند اثرات درمانی بسیار زیادی در درمان و کنترل بیماری ها داشته باشد.
2. ترکیب پودر سیاه دانه و عسل به نسبت 25 و 100 گرم می تواند برای تسکین دردهای جمجمه و سایر نواحی سر مفید واقع شود.
3. در طب سنتی، جویدن سیاه دانه و ترکیب آن با بزاق می تواند موجب از بین رفتن زگیل بشود .
4. استفاده از بخور سیاه دانه هفته ای 1 بار در فصل پاییز موجب بهبود سینوزیت می شود .
5. جویدن سیاه دانه صبح ناشتا به میزان یک قاشق چایخوری مشکلی برای ما به وجود نمی آورد ، بلکه سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و بدن در مقابل بیماری های مختلف محافظت می شود .
6. توصیه می شود قبل از خود درمانی با پزشک نیز نمایید .

سیاه دانه برای کودکان چه عوارضی دارد؟

سیاه‌دانه برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی کند و ایمن می‌باشداست و استفاده در مقادیر کم به هیچ عارضه جانبی‌ای را به دنبال ندارد و می‌تواند در کوتاه مدت برای درمان بیماری‌های مختلف مفید باشد . با اینکه مصرف سیاه‌دانه در مقدار کم برای کودکان بی‌خطر است اما مصرف زیاد آن ممکن است منجر به افت فشار خون یا کاهش قند خون شود برای سلامتی افراد خطرناک باشد .

موارد منع مصرف سیاه دانه چیست؟

با وجود اینکه سیاه دانه به عنوان یک ادویه یا چاشنی معمولاً برای سلامتی بی‌خطر است اما مصرف مکمل یا روغن سیاه دانه ممکن است خطراتی را به همراه داشته باشد . پس بهتر است قبل از اولین مصرف ابتدا با قطره‌ای کوچکی از آن روی پوست دست خود آزمایش کنید تا از عدم حساسیت به آن مطمئن شوید. علاوه بر این، اگر از داروهایی برای کنترل لختگی خون استفاده می‌کنید، به علت مواد موجود در سیاه‌دانه که ممکن است بر روند لخته شدن خون تأثیرگذار باشد بهتر است قبل از استفاده حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

چه افرادی نباید سیاه دانه مصرف نمایند؟

قبل از استفاده از سیاه‌دانه، این افراد باید در مورد استفاده درست و به اندازه آن دقت نمایند :

• افراد مبتلا به آلرژی‌های پوستی : مصرف بیش از حد سیاه‌دانه می‌تواند در افرادی که آلرژی پوستی دارند، منجر به قرمزی پوست، التهاب، تاول و خارش شود.
• افرادی که دارای نوسانات فشار خون هستند : مصرف سیاه‌دانه ممکن است فشار خون آن‌ها را کاهش دهد و این خود می‌تواند به سردرد و تهوع منجر شود . در صورت کاهش فشار خون، می‌توان از عسل برای افزایش فشار خون استفاده نمود .
• افرادی با بیماری‌های خاص : مانند برخی از انواع سرطان دارند .
• زنان باردار :  زنان باردار باید در مصرف سیاه‌دانه و غذاهای با طبع گرم احتیاط نمایند؛ زیرا ممکن است این مواد منجر به افزایش انقباضات رحمی و در نتیجه سقط جنین شوند .
• افراد مبتلا به بیماری کلیوی

مصرف سیاه دانه و‌ عسل ممنوعیتی ندارد؟

مصرف سیاه‌دانه و عسل می‌تواند از لحاظ پزشکی به فرد کمک کند و عوارض خاصی از مصرف عسل و سیاه‌دانه گزارش نشده است . در عوض، مصرف این دو ماده می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش وزن، افزایش میل جنسی،  کاهش التهاب، کاهش قند خون، کاهش فشار خون، بهبود عملکرد گوارش، درمان سرماخوردگی و آنفولانزا، درمان سرفه و آسم، موثر باشد. این مواد ممکن است تأثیرات مثبتی بر سلامتی داشته و در مقابله با برخی از مشکلات بهداشتی و پیشگیری از بروز بیماری‌ها نیز مؤثر باشند. 

مقدار مصرف سیاه دانه در روز

سیاه‌دانه معمولاً، دربزرگسالان به صورت خوراکی مصرف می‌شود . به این صورت که معمولاً سیاه دانه را به مدت 8 تا 12 هفته 1 تا 2 قاشق غذاخوری در روز مصرف می کنند . میزان مصرف آن بستگی به عوامل مختلفی از جمله : سن فرد، وضعیت سلامتی و …. دارد . اگرچه محصولات طبیعی ممکن است به نظر ایمن بیایند ، اما بهتر است قبل از هرگونه مصرف، با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید .

جویدن سیاه دانه صبح ناشتا چه فوایدی برای بدن دارد؟

• سیاه دانه هم مانند بسیاری از دانه های دیگر همچون کنجد با پوسته محکمی پوشیده شده و به همین دلیل توسط معده قابل هضم نیست پس تنها با بلعیدن و بدون جویدن و شکستن دانه های آن، از بدن دفع شده و خواص آن به بدن نمی رسد پس بهتر است ، سیاه دانه را هنگام مصرف خوب بجوید و یا اینکه آن را پیش از استفاده ، آسیاب نمایید .
• خوردن سیاه دانه به همراه عسل صبح ناشتا فواید درمانی بسیار زیادی دارد و می تواند سردرد و سرگیجه را درمان کند و اگر این کار با حرکات ورزشی سبک نیز انجام شود، سبب تنظیم ضربان قلب می گردد .

معجون دوسین (سیاهدانه عسل)

این معجون مخصوص افراد سودایی است . این افراد در مواقعی که درد مفصلی و استخوانی و بدن درد دارند یا گرفتگی عروق دارند یا بی قراری پا دارند و یا سرد و یخ شدن دست و پا دارند می توانند از این معجون استفاده کنند . دستورالعمل آن این است که هر ۱۲ساعت و یا موقع خواب آن را استفاده کنید

• روش اول : یک قاشق و یا ۱۰۰گرم سیاهدانه را  ۱۲ساعت در سرکه خانگی خیس کنید بعد آن ها را صاف کنید و سیاهدانه ها را بگذارید روی پکیج خشک شود بعد نیم کوب کنید . ( نباید آسیاب بشود و فقط با هاون باید نیم کوب شود ) و بعد بلافاصله با شش قاشق عسل مخلوط کنید ، و طبق برنامه میل کنید .  
• روش دوم : دو قاشق سیاه دانه را با سرکه خیس کرده احتیاج به خشک کردن ندارد می توانید بدون خشک کردن داخل صافی بریزید و سیاهدونه را نیم کوب کنید و استفاده کنید سیاهدانه بعد از نیم کوب شدن ، بلافاصله باید با عسل مخلوط شود وگرنه سمی می شود .  یک قاشق سیاه دانه +۳ قاشق عسل مخلوط کرده به این ترکیب معجون دوسین می گوییم .