تخمدان‌ها، این غدد کوچک اما حیاتی در بدن زنان، نقش کلیدی در سلامت باروری و تولید هورمون‌های زنانه ایفا می‌کنند. اما گاهی اوقات، این غدد دچار اختلالاتی می‌شوند که یکی از شایع‌ترین آن‌ها، کیست تخمدان است. کیست‌های تخمدان، کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل یا روی سطح تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند. این عارضه، که می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اغلب بدون علامت است و به طور اتفاقی در طول معاینات پزشکی کشف می‌شود. اما گاهی اوقات، کیست‌ها می‌توانند علائم آزاردهنده‌ای مانند درد لگن، اختلالات قاعدگی و مشکلات باروری ایجاد کنند. در این مقاله، قصد داریم تا به بررسی جامع و کامل کیست‌های تخمدان، انواع، علائم، عوامل خطر، عوارض، روش‌های تشخیص و درمان آن‌ها بپردازیم و شما را در مسیر حفظ سلامت تخمدان‌ها یاری کنیم.

کیست تخمدان چیست ؟
کیست تخمدان، کیسه‌های پر از مایع هستند که در داخل یا روی سطح تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند. تخمدان‌ها، دو اندام کوچک در دو طرف رحم هستند که تخمک‌ها را تولید می‌کنند. کیست‌های تخمدان، در بین زنان در هر سنی شایع هستند، اما بیشتر در دوران باروری رخ می‌دهند.

بسیار خب، در پاسخ به زیرعنوان “انواع کیست تخمدان: از ساده تا پیچیده”، به تفصیل به هر یک از انواع کیست‌های تخمدان می‌پردازیم:
انواع کیست تخمدان: از ساده تا پیچیده
کیست‌های تخمدان، با توجه به منشأ و ویژگی‌هایشان، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم:
کیست‌های عملکردی (فولیکولی و لوتئال): شایع‌ترین نوع

کیست‌های عملکردی، شایع‌ترین نوع کیست‌های تخمدان هستند و در نتیجه عملکرد طبیعی تخمدان در طول چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها، معمولاً خوش‌خیم هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند. کیست‌های عملکردی، به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: کیست‌های فولیکولی و کیست‌های جسم زرد. کیست فولیکولی، زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول تخمک، تخمک را آزاد نکند و به رشد خود ادامه دهد. کیست جسم زرد، زمانی ایجاد می‌شود که جسم زرد (باقی‌مانده فولیکول پس از آزاد شدن تخمک)، مایع اضافی تولید کند. این کیست‌ها، معمولاً علامتی ایجاد نمی‌کنند و در طول معاینات لگنی یا سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. در بیشتر موارد، نیازی به درمان ندارند و خودبه‌خود از بین می‌روند. اما در برخی موارد، ممکن است باعث درد لگن، درد در ناحیه پایین شکم، نفخ و احساس پری در شکم شوند.

کیست‌های درموئید: حاوی بافت‌های متنوع

کیست‌های درموئید، نوعی کیست تخمدان هستند که حاوی بافت‌های مختلفی مانند مو، پوست، دندان و استخوان هستند. این کیست‌ها، از سلول‌های زایای تخمدان ایجاد می‌شوند و می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. کیست‌های درموئید، معمولاً علامتی ایجاد نمی‌کنند و در طول معاینات لگنی یا سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. در صورت بزرگ شدن کیست، ممکن است باعث درد لگن، درد در ناحیه پایین شکم و احساس پری در شکم شوند. درمان کیست‌های درموئید، معمولاً جراحی است.

کیست‌های اندومتریوما: مرتبط با اندومتریوز

کیست‌های اندومتریوما، نوعی کیست تخمدان هستند که در نتیجه اندومتریوز ایجاد می‌شوند. اندومتریوز، وضعیتی است که در آن بافت رحم (آندومتر) در خارج از رحم، از جمله در تخمدان‌ها، رشد می‌کند. کیست‌های اندومتریوما، حاوی خون و بافت آندومتر هستند و می‌توانند باعث درد لگن، درد هنگام قاعدگی، درد هنگام رابطه جنسی و ناباروری شوند. درمان کیست‌های اندومتریوما، به شدت علائم و تمایل به بارداری بستگی دارد.

کیست‌های سیستادنوم: رشد سلول‌های سطح تخمدان

کیست‌های سیستادنوم، نوعی کیست تخمدان هستند که از سلول‌های سطح تخمدان رشد می‌کنند. این کیست‌ها، می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. کیست‌های سیستادنوم، معمولاً علامتی ایجاد نمی‌کنند و در طول معاینات لگنی یا سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. در صورت بزرگ شدن کیست، ممکن است باعث درد لگن، درد در ناحیه پایین شکم و احساس پری در شکم شوند. درمان کیست‌های سیستادنوم، به نوع کیست و اندازه آن بستگی دارد.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): مجموعه‌ای از کیست‌ها و علائم

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، یک اختلال هورمونی شایع در زنان در سنین باروری است. در این سندرم، تخمدان‌ها تعداد زیادی کیست کوچک تولید می‌کنند. PCOS، می‌تواند باعث قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، آکنه، چاقی و ناباروری شود. درمان PCOS، به شدت علائم و تمایل به بارداری بستگی دارد.

بسیار خب، در پاسخ به زیرعنوان “علائم و نشانه‌های کیست تخمدان: چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟”، به تفصیل به علائم قابل تشخیص کیست‌ها می‌پردازیم:
علائم و نشانه‌های کیست تخمدان: چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
کیست‌های تخمدان، اغلب بدون علامت هستند و به طور اتفاقی در طول معاینات پزشکی کشف می‌شوند. اما گاهی اوقات، کیست‌ها می‌توانند علائم آزاردهنده‌ای ایجاد کنند که در این صورت، مراجعه به پزشک ضروری است.
علائم شایع کیست تخمدان:
درد لگن: درد مبهم یا تیز در ناحیه لگن یا پایین شکم، که ممکن است مداوم یا متناوب باشد.
درد هنگام رابطه جنسی: درد در حین یا بعد از رابطه جنسی.
تغییرات قاعدگی: قاعدگی‌های نامنظم، سنگین یا دردناک.
نفخ و تورم شکم: احساس پری یا سنگینی در شکم.
نیاز مکرر به ادرار کردن: فشار کیست بر مثانه می‌تواند باعث تکرر ادرار شود.
حالت تهوع و استفراغ: در برخی موارد، به ویژه در صورت پارگی یا پیچ‌خوردگی کیست.
درد در ناحیه کمر یا ران: دردی که به کمر یا ران‌ها منتشر می‌شود.
حساسیت سینه‌ها: در برخی موارد، تغییرات هورمونی ناشی از کیست می‌تواند باعث حساسیت سینه‌ها شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید:
درد شدید و ناگهانی در ناحیه لگن یا شکم
درد همراه با تب و استفراغ
سرگیجه یا ضعف
تنگی نفس
خونریزی غیرطبیعی واژینال
تغییرات ناگهانی در وزن یا اشتها
نکات مهم:
بسیاری از کیست‌های تخمدان، بی‌ضرر هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند.
در صورت داشتن سابقه خانوادگی کیست تخمدان یا سایر عوامل خطر، معاینات منظم لگنی را انجام دهید.
در صورت مشاهده هرگونه تغییر در علائم خود، به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص زودهنگام کیست تخمدان، به درمان موثرتر آن کمک می‌کند.

بسیار خب، در پاسخ به زیرعنوان “عوامل خطر کیست تخمدان: چه کسانی در معرض خطر هستند؟”، به تفصیل به عوامل موثر در ایجاد کیست‌ها می‌پردازیم:
عوامل خطر کیست تخمدان: چه کسانی در معرض خطر هستند؟
کیست‌های تخمدان، عارضه‌ای شایع در بین زنان هستند، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به آن‌ها را افزایش دهند. شناسایی این عوامل خطر، به پیشگیری و تشخیص زودهنگام کیست‌های تخمدان کمک می‌کند.
سابقه خانوادگی:
اگر مادر، خواهر یا سایر بستگان نزدیک شما به کیست تخمدان مبتلا باشند، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. این امر نشان‌دهنده نقش ژنتیک در بروز کیست‌های تخمدان است.
سابقه قاعدگی نامنظم:
قاعدگی‌های نامنظم، می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات هورمونی باشند که خطر ابتلا به کیست‌های تخمدان را افزایش می‌دهند.
چاقی:
چاقی، باعث افزایش سطح استروژن در بدن می‌شود و خطر ابتلا به کیست‌های تخمدان را افزایش می‌دهد.
ناباروری:
زنانی که برای درمان ناباروری دارو مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به کیست‌های تخمدان هستند.
مصرف برخی داروها:
برخی داروها مانند داروهای تاموکسیفن، می‌توانند خطر ابتلا به کیست‌های تخمدان را افزایش دهند.
اندومتریوز:
اندومتریوز، وضعیتی است که در آن بافت رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. این بیماری، می‌تواند باعث ایجاد کیست‌های اندومتریوما در تخمدان‌ها شود.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS):
PCOS، یک اختلال هورمونی شایع است که باعث ایجاد کیست‌های متعدد در تخمدان‌ها می‌شود.
سابقه ابتلا به کیست تخمدان:
زنانی که قبلاً کیست تخمدان داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به کیست‌های جدید هستند.
سن:
کیست‌های عملکردی، بیشتر در سنین باروری رخ می‌دهند. اما کیست‌های غیرعملکردی، می‌توانند در هر سنی رخ دهند.
نکات مهم:
شناسایی این عوامل خطر و اتخاذ سبک زندگی سالم، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از کیست‌های تخمدان داشته باشد.
در صورت داشتن هر یک از این عوامل خطر، معاینات منظم لگنی را انجام دهید.
در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی، به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص کیست تخمدان: از معاینه تا تصویربرداری
تشخیص کیست تخمدان، با توجه به علائم و نشانه‌های بیمار و نتایج معاینات و آزمایش‌ها، انجام می‌شود. روش‌های مختلفی برای تشخیص کیست تخمدان وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
معاینه لگنی:
در طول معاینه لگنی، پزشک با استفاده از دست، تخمدان‌ها و رحم را بررسی می‌کند تا هرگونه توده یا ناهنجاری را تشخیص دهد.
معاینه لگنی، می‌تواند به تشخیص کیست‌های بزرگ تخمدان کمک کند، اما کیست‌های کوچک‌تر را نمی‌توان با این روش تشخیص داد.
سونوگرافی:
سونوگرافی، روشی غیرتهاجمی و بدون درد است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از تخمدان‌ها و سایر اندام‌های لگنی ایجاد می‌کند.
سونوگرافی، بهترین روش برای تشخیص کیست‌های تخمدان و تعیین اندازه، شکل و محتویات آن‌ها است.
دو نوع سونوگرافی برای تشخیص کیست تخمدان استفاده می‌شود:
سونوگرافی ترانس واژینال: در این روش، یک پروب کوچک وارد واژن می‌شود تا تصاویر دقیق‌تری از تخمدان‌ها ایجاد کند.
سونوگرافی شکمی: در این روش، پروب روی شکم قرار می‌گیرد تا تصاویر از طریق دیواره شکم ایجاد شوند.
آزمایش خون:
آزمایش خون، می‌تواند به تشخیص انواع خاصی از کیست‌های تخمدان کمک کند.
آزمایش CA-125، برای تشخیص سرطان تخمدان استفاده می‌شود، اما این آزمایش، همیشه دقیق نیست و می‌تواند در سایر شرایط نیز افزایش یابد.
آزمایش‌های هورمونی، می‌توانند به تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) کمک کنند.
لاپاراسکوپی:
لاپاراسکوپی، یک روش جراحی کم تهاجمی است که در آن، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به همراه یک دوربین کوچک، از طریق یک برش کوچک در شکم وارد می‌شود.
لاپاراسکوپی، می‌تواند برای تشخیص دقیق‌تر کیست‌های تخمدان و همچنین برداشتن آن‌ها استفاده شود.
این روش، معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سایر روش‌های تشخیصی، نتایج قطعی ارائه ندهند.
نکات مهم:
تشخیص زودهنگام کیست تخمدان، به درمان موثرتر آن کمک می‌کند.
در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی، به پزشک مراجعه کنید.
پزشک شما، با توجه به شرایط شما، بهترین روش تشخیصی را توصیه می‌کند.